Eğitimde Yapay Zekâ Kullanımı: Öğretmenlerin Perspektifinden Bir Değerlendirme

Esra EREN; Nergis AYATA; Nur Banu ÇETİNKAYA; Tuğçe YARDIMCI; Abdullah KOÇ; Esen Nur AKPINAR

doi:10.5281/zenodo.15460358

Yazarlar

Esra EREN Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Türkiye https://orcid.org/0000-0001-5949-0516
Nergis AYATA Yüksek lisans öğrencisi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Teknolojileri Yüksek Lisans Programı https://orcid.org/0009-0008-0601-9489
Nur Banu ÇETİNKAYA Yüksek lisans öğrencisi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Teknolojileri Yüksek Lisans Programı https://orcid.org/0009-0003-4603-1515
Tuğçe YARDIMCI Yüksek lisans öğrencisi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Teknolojileri Yüksek Lisans Programı https://orcid.org/0000-0001-6388-8260
Abdullah KOÇ Yüksek lisans öğrencisi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Teknolojileri Yüksek Lisans Programı https://orcid.org/0009-0008-6936-2057
Esen Nur AKPINAR Yüksek lisans öğrencisi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Teknolojileri Yüksek Lisans Programı https://orcid.org/0009-0009-3521-8177

DOI:

https://doi.org/10.5281/zenodo.15460358

Anahtar Kelimeler:

Yapay zekâ , eğitim , öğretmen görüşleri

Özet

Bu araştırmanın amacı, eğitimde yapay zekânın kullanımına yönelik öğretmen görüşlerini incelemektir. Nitel araştırma yöntemlerinden olgubilim çalışması olarak desenlenen bu araştırmanın çalışma grubunu maksimum çeşitleme örneklemesi ile seçilen 81 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırma verileri, yarı yapılandırılmış görüşme formu ile toplanmış olup elde edilen veriler, betimsel analiz ve içerik analizi yöntemleriyle çözümlenmiştir. Araştırmanın bulguları; eğitimde yapay zekânın kullanımıyla ilişkilendirilen kavramlar, kullanım amaçları ve kullanılmama nedenleri, avantajları ve sınırlılıkları ile etkin kullanımına yönelik öneriler olmak üzere dört ana başlık altında toplanmıştır. Eğitimde yapay zekâ kullanımı, en çok teknoloji, kolaylık, robot, hız, bilgisayar, ChatGPT, yenilik, pratiklik, materyal ve erişilebilirlik kavramlarıyla ilişkilendirilmiştir. Araştırma bulguları, öğretmenlerin en çok ChatGPT uygulamasını kullandıklarını ve yapay zekâdan genellikle öğretim materyali hazırlama, araştırma yapma ve ders etkinlikleri oluşturma gibi ders hazırlığı süreçlerinde yararlandıklarını ortaya koymuştur. Derse hazırlık sürecini daha pratik ve kolay bir şekilde gerçekleştirme, öğrenci katılımını ve motivasyonunu artırma, öğrenme sürecini zenginleştirme gibi unsurlar, eğitimde yapay zekâ kullanımının olumlu yönleri olarak öne çıkmaktadır. Eğitimde yapay zekâ kullanımına yönelik sınırlılıklar arasında ise bilgi ve beceri eksikliği, teknolojik altyapı ve erişim yetersizliği, zihinsel çabanın azalması ve etik kaygılar vurgulanmıştır. Yapay zekâ teknolojilerinin eğitimde etkili ve etik bir şekilde kullanımına yönelik öneriler arasında, bu teknolojilerin bilinçli ve kontrollü kullanımına yönelik farkındalığın artırılması, öğretmenlere yönelik kapsamlı eğitim programlarının düzenlenmesi ve öğrencilere yapay zekâ okuryazarlığının kazandırılması gibi hususlar yer almaktadır.

Referanslar

Adiguzel, T., Kaya, M. H., & Cansu, F. K. (2023). Revolutionizing education with AI: Exploring the transformative potential of ChatGPT. Contemporary Educational Technology, 15(3), ep429. https://doi.org/10.30935/cedtech/13152

Alwaqdani, M. (2025). Investigating teachers’ perceptions of artificial intelligence tools in education: Potential and difficulties. Education and Information Technologies, 30, 2737-2755. https://doi.org/10.1007/s10639-024-12903-9

Ayanwale, M. A., Sanusi, I. T., Adelana, O. P., Aruleba, K. D., & Oyelere, S. S. (2022). Teachers’ readiness and intention to teach artificial intelligence in schools. Computers and Education Artificial Intelligence, 3, 100099. https://doi.org/10.1016/j.caeai.2022.100099

Ahmad, K., Qadir, J., Al-Fuqaha, A., Iqbal, W., El-Hassan, A., Benhaddou, D., & Ayyash, M. (2020). Data-driven artificial intelligence in education: A comprehensive review. https://doi.org/10.35542/osf.io/zvu2n

Bayraktar, B., Gülderen, S., Akça, S. ve Serin, E. (2023). Yapay zekâ teknolojilerinin eğitimde kullanımına yönelik öğretmen görüşleri. Ulusal Eğitim Dergisi, 3(11), 2012-2030.

Baidoo-Anu, D., & Ansah, L. O. (2023). Education in the era of generative artificial intelligence (AI): Understanding the potential benefits of ChatGPT in promoting teaching and learning. Journal of AI, 7(1), 52-62. https://doi.org/10.61969/jai.1337500

Bailey, J. (2023). AI in Education: The leap into a new era of machine intelligence carries risks and challenges, but also plenty of promise. Education Next, 23(4), 28-35.

Bozkurt, A. (2023). ChatGPT, üretken yapay zeka ve algoritmik paradigma değişikliği. Alanyazın, 4(1), 63-72.

Cassidy, D., Le Borgne, Y. A., Bellas, F., Vuorikari, R., Rondin, E., Sharma, M., Niewint-Gori, J., Gröpler, J., Gilleran, A., & Kralj, L. (2023). Use scenarios & practical examples of AI use in education. European Commission. https://doi.org/10.48550/arXiv.2309.12320

Chan, C. K.Y., & Colloton, T. (2024). Generative AI in higher education: The ChatGPT effect. Taylor & Francis.

Chang, D. H., Lin, M. P., Hajian, S., & Wang, Q. Q. (2023). Educational design principles of using ai chatbot that supports self-regulated learning in education: Goal setting, feedback, and personalization. Sustainability, 15(17), 12921. https://doi.org/10.3390/su151712921

Chen, L., Chen, P., & Lin, Z. (2020). Artificial Intelligence in Education: A Review. IEEE Access, 8, 75264-75278. https://doi.org/10.1109/access.2020.2988510

Cotton, D. R., Cotton, P. A., & Shipway, J. R. (2024). Chatting and cheating: Ensuring academic integrity in the era of ChatGPT. Innovations in education and teaching international, 61(2), 228-239. https://doi.org/10.1080/14703297.2023.2190148

Creswell, J. W. (2008). Educational research planning, conducting and evaluating quantitative and qualitative research. International Pearson Merril Prentice Hall.

Crompton, H., & Burke, D. (2023). Artificial intelligence in higher education: the state of the field. International Journal of Educational Technology in Higher Education, 20(1). https://doi.org/10.1186/s41239-023-00392-8

Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi-CBDDO (2021). Ulusal Yapay Zekâ Stratejisi. https://cbddo.gov.tr/SharedFolderServer/Genel/File/TR-UlusalYZStratejisi2021-2025.pdf

Çam, M. B., Çelik, N. C., Güntepe, E. T. ve Durukan, Ü. G. (2021). Öğretmen adaylarının yapay zekâ teknolojileri ile ilgili farkindaliklarının belirlenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(48), 263-285.

Çolak-Yazıcı, S. ve Erkoç, M. (2023). Fen bilimleri grubu öğretmenlerinin uzaktan eğitim sürecinde yapay zekâ kullanma durumlarının analizi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 58, 2682-2704. https://doi.org/10.53444/deubefd.1316144

Dülger, E. D. ve Gümüşeli, A. İ. (2023). Okul müdürleri ve öğretmenlerin eğitimde yapay zekâ kullanılmasına ilişkin görüşleri. ISPEC International Journal of Social Sciences & Humanities, 7(1), 133-153.

Dwivedi, Y. K., Kshetri, N., Hughes, L., Slade, E. L., Jeyaraj, A., Kar, A. K., Baabdullah, A. M., Koohang, A., Raghavan, V., Ahuja, M., Albanna, H., Albashrawi, M. A., Al-Busaidi, A. S., Balakrishnan, J., Barlette, Y., Basu, S., Bose, I., Brooks, L., Buhalis, D., . . . Wright, R. (2023). Opinion Paper: “So what if ChatGPT wrote it?” Multidisciplinary perspectives on opportunities, challenges and implications of generative conversational AI for research, practice and policy. International Journal of Information Management, 71, 102642. https://doi.org/10.1016/j.ijinfomgt.2023.102642

Felix, C. V. (2020). The role of the teacher and AI in education. In International perspectives on the role of technology in humanizing higher education (pp. 33-48). Emerald Publishing Limited.

Garofalo, S. G., & Farenga, S. J. (2025). Science teacher perceptions of the state of knowledge and education at the advent of generative artificial intelligence popularity. Science & Education, 34(2), 893-912. https://doi.org/10.1007/s11191-024-00534-y

Grassini, S. (2023). Shaping the Future of Education: Exploring the Potential and Consequences of AI and ChatGPT in Educational Settings. Education Sciences, 13(7), 692. https://doi.org/10.3390/educsci13070692

Guo, S., Shi, L., & Zhai, X. (2025). Developing and validating an instrument for teachers’ acceptance of artificial intelligence in education. Education and Information Technologies, 1-23. https://doi.org/10.1007/s10639-025-13338-6

Haseski, H. İ. (2019). What do Turkish pre-service teachers think about artificial intelligence?. International Journal of Computer Science Education in Schools, 3(2), 3-23. https://doi.org/10.21585/ijcses.v3i2.55

Huang, L. (2023). Ethics of Artificial Intelligence in Education: Student Privacy and Data Protection. Science Insights Education Frontiers, 16(2), 2577-2587. https://doi.org/10.15354/sief.23.re202

Huang, J., Saleh, S. ve Liu, Y. (2021). A Review on Artificial Intelligence in Education. Academic Journal of Interdisciplinary Studies, 10(3), 206. https://doi.org/10.36941/ajis-2021-0077

Hwang, G. J., & Chen, N. S. (2023). Exploring the potential of generative artificial intelligence in education: applications, challenges, and future research directions. Journal of Educational Technology & Society, 26(2).

Hwang, G.-J., & Chen, N.-S. (2023). Editorial position paper: Exploring the potential of generative artificial intelligence in education: applications, challenges, and future research directions. Educational Technology & Society, 26(2). https://doi.org/10.30191/ETS.202304_26(2).0014

Jo, A. (2023). The promise and peril of generative AI. Nature, 614(1), 214-216.

Johnson, A. (2019). 5 ways AI is changing the education industry. ELearning Industry, 15. https://elearningindustry.com/ai-is-changing-the-education-industry-5-ways

Kaya, M. ve Köseoğlu, Z. (2024). Geleceğin eğitimini şekillendirmek: Öğretmen yardımcısı yapay zeka. Pearson Journal, 8(29), 1555-1578.

Kim, J., Lee, H., & Cho, Y. H. (2022). Learning design to support student-AI collaboration: Perspectives of leading teachers for AI in education. Education and information technologies, 27(5), 6069-6104. https://doi.org/10.1007/s10639-021-10831-6

Küçükkara, M. F., Ünal, M. ve Sezer, T. (2024). Okul öncesi eğitimi öğretmenlerinin yapay zekâya ilişkin görüşleri. Temel Eğitim Araştırmaları Dergisi, 4(1), 17-28. https://doi.org/10.55008/te-ad.1431142

Lasso, D. F. (2023). La inteligencia artificial: ventajas y desventajas en el proceso de enseñanza aprendizaje. RUNI, Revista de Informática, Educación Y Pedagogía, 16, 15-20.

Lee, S. J., & Kwon, K. (2024). A systematic review of AI education in K-12 classrooms from 2018 to 2023: Topics, strategies, and learning outcomes. Computers and Education: Artificial Intelligence, 6, 100211. https://doi.org/10.1016/j.caeai.2024.100211

Lim, W. M., Gunasekara, A., Pallant, J. L., Pallant, J. I., & Pechenkina, E. (2023). Generative AI and the future of education: Ragnarök or reformation? A paradoxical perspective from management educators. The International Journal Of Management Education, 21(2), 100790. https://doi.org/10.1016/j.ijme.2023.100790

McCarthy, J., Minsky, M. L., Rochester, N., & Shannon, C. E. (1955). A proposal for the Dartmouth summer research project on artificial intelligence. AI Magazine, 27(4), 12-14.

Monteiro, F. F., Souza, P. V. S., da Silva, M. C., Maia, J. R., da Silva, W. F., & Girardi, D. (2024). ChatGPT in Brazilian K-12 science education. In Frontiers in Education (Vol. 9, p. 1321547). Frontiers Media SA. https://doi.org/10.3389/feduc.2024.1321547

Moreno-Guerrero, A. J., López-Belmonte, J., Marín-Marín, J. A., & Soler-Costa, R. (2020). Scientific development of educational artificial intelligence in web of Science. Future Internet, 12, 124. https://doi.org/10.3390/fi12080124

Nemorin, S., Vlachidis, A., Ayerakwa, H. M., & Andriotis, P. (2023). AI hyped? A horizon scan of discourse on artificial intelligence in education (AIED) and development. Learning, Media and Technology, 48(1), 38-51. https://doi.org/10.1080/17439884.2022.2095568

Nguyen, A., Ngan, H., Yvonne, N., & Belle, H. (2023). Ethical principles for artificial intelligence in education. Education and Information Technologies, 28(4), 4221-4241. https://doi.org/10.1007/s10639-022-11316-w

Nyaaba, M., & Zhai, X. (2024). Generative AI professional development needs for teacher educators. Journal of AI, 8(1), 1-13. https://doi.org/10.61969/jai.1385915

Okonkwo, C. W., & Ade-Ibijola, A. (2021). Chatbots applications in education: A systematic review. Computers and Education: Artificial Intelligence, 2, 100033. https://doi.org/10.1016/j.caeai.2021.100033

Owan, V. J., Abang, K. B., Idika, D. O., Etta, E. O., & Bassey, B. A. (2023). Exploring the potential of artificial intelligence tools in educational measurement and assessment. Eurasia Journal of Mathematics, Science and Technology Education, 19(8), em2307. https://doi.org/10.29333/ejmste/13428

Özer, S., Akgül, S. ve Yıldırım, A. (2023). Okullarda Yapay zekâ kullanımına ilişkin öğretmen görüşleri. Ulusal Eğitim Dergisi, 3(10), 1776-1794.

Perla, L., Agrati, L. S., & Beri, A. (2025). Post-teaching and professional learning: an investigation on teachers attitudes towards AI. Professional Development in Education, 1-12. https://doi.org/10.1080/19415257.2025.2465970

Rizvi, S., Waite, J., & Sentance, S. (2023). Artificial Intelligence teaching and learning in K-12 from 2019 to 2022: A systematic literature review. Computers and Education: Artificial Intelligence, 4, 100145. https://doi.org/10.1016/j.caeai.2023.100145

Saban, A. ve Ersoy, A. (2016). Eğitimde nitel araştırma desenleri. Anı Yayıncılık.

Sánchez-Vera, F. (2024). Subject-specialized chatbot in higher education as a tutor for autonomous exam preparation: Analysis of the impact on academic performance and students’ perception of its usefulness. Education Sciences, 15(1), 26. https://doi.org/10.3390/educsci15010026

Seyrek, M., Yıldız, S., Emeksiz, H., Şahin, A. ve Türkmen, M. T. (2024). Öğretmenlerin eğitimde yapay zeka kullanımına yönelik algıları. International Journal of Social and Humanities Sciences Research (JSHSR), 11(106), 845-856. https://doi.org/10.5281/zenodo.11113077

Son, J. B., Ružić, N. K., & Philpott, A. (2023). Artificial intelligence technologies and applications for language learning and teaching. Journal of China Computer-Assisted Language Learning, 1-19. https://doi.org/10.1515/jccall-2023-0015

Sullivan, M., Kelly, A., & McLaughlan, P. (2023). ChatGPT in higher education: Considerations for academic integrity and student learning. Journal of Applied Learning & Teaching, 6(1), 1-10. https://doi.org/10.37074/jalt.2023.6.1.17

Terzi, R. (2020). An adaptation of Artificial Intelligence anxiety scale into Turkish: Reliability and validity study. International Online Journal of Education and Teaching (IOJET), 7(4), 1501-1515.

Tlili, A., Shehata, B., Adarkwah, M. A., Bozkurt, A., Hickey, D. T., Huang, R., & Agyemang, B. (2023). What if the devil is my guardian angel: ChatGPT as a case study of using chatbots in education. Smart Learning Environments, 10(1). https://doi.org/10.1186/s40561-023-00237-x

Tuomi, I. (2024). Beyond mastery: toward a broader understanding of AI in education. International Journal of Artificial Intelligence in Education, 34(1), 20-30. https://doi.org/10.1007/s40593-023-00343-4

Tran, T. M., Bakajic, M., & Pullman, M. (2024). Teacher’s pet or rebel? Practitioners’ perspectives on the impacts of ChatGPT on course design. Higher Education, 1-24. https://doi.org/10.1007/s10734-024-01350-7

Türk Dil Kurumu (TDK). Güncel Türkçe Sözlük. https://sozluk.gov.tr

Uaidullakyzy, E., Oralbekova, A. K., Dosbenbetova, A. S., Yerubay, B., Amangazyuly Nauryzbayev, B., & Turmanov, R. (2024). Examination of students’ success in the use of artificial intelligence. South African Journal of Education, 44(4). https://doi.org/10.15700/saje.v44n4a2542

Velander, J., Ahmed Taiye, M., Otero, N., Milrad, M., & Zijlema, A. (2023). Reflections on methods for eliciting teachers understanding, attitudes and emotions about AI. In International Conference in Methodologies and intelligent Systems for Techhnology Enhanced Learning (pp. 124-135). Cham: Springer Nature Switzerland.

Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (9. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.

Yılmaz, N. ve Çakır, R. (2024). Öğretmenlerin eğitimde yapay zeka kullanımı farkındalığı. ERPA2024, 82.

Zafari, M., Bazargani, J. S., Sadeghi-Niaraki, A., & Choi, S. (2022). Artificial Intelligence Applications in K-12 Education: A Systematic Literature Review. IEEE Access, 10, 61905–61921. https://doi.org/10.1109/access.2022.3179356

Zhai, X. (2024). Transforming teachers’ roles and agencies in the era of generative ai: Perceptions, acceptance, knowledge, and practices. Journal of Science Education and Technology, 1-11. https://doi.org/10.1007/s10956-024-10174-0

Zhang, K., & Aslan, A. B. (2021). AI technologies for education: Recent research & future directions. Computers and education: Artificial intelligence, 2, 100025. https://doi.org/10.1016/j.caeai.2021.100025

Eğitimde Yapay Zekâ Kullanımı: Öğretmenlerin Perspektifinden Bir Değerlendirme

Yazarlar

DOI:

Anahtar Kelimeler:

Özet

Referanslar

İndir

Yayınlanmış

Nasıl Atıf Yapılır

Sayı

Bölüm

Lisans

Aynı yazar(lar)ın dergideki en çok okunan makaleleri

Makale Gönder

YAYINCI

Dil

Bilgi

Duyurular

Makale gönderimi hakkında

Anahtar Kelimeler