Türkiye Cumhuriyeti Devlet Bursları (1416 S. K.) Üzerine Bir Değerlendirme

Özet

Türkiye Cumhuriyeti, 1929 yılında çıkarılan 1416 sayılı kanunla Osmanlı Devleti’nin yurt dışına öğrenci gönderme sürecini devam ettirmiş olup bu kanun, ülkenin nitelikli insan gücü ihtiyacını karşılamak amacıyla önemli bir araç olmuştur. Bu süreç, o günden bugüne değişen ekonomik ve eğitim koşullarına rağmen ülke için büyük önem taşımaktadır. Ancak günümüzde burs sisteminin mevcut haliyle devam ettirilmesindeki etkinlik tartışılmalıdır. Esasen burs, bugünkü haliyle Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ve Avrupa ülkeleri başta olmak üzere yurtdışındaki üniversite ve laboratuvarlara ücretsiz araştırma görevlisi sağlamaktadır. Nitelikli genç insan gücü, doktora araştırmalarını yaparken farklı ülkelerin hizmetine sunulmakta, buna rağmen çalıştıkları araştırma alanlarındaki bilimsel gelişmeler, eş zamanlı olarak Türkiye’ye aktarılmamaktadır. Özellikle doktora sürecindeki genç zihinler, en aktif dönemlerini yurtdışında geçirirken aynı dönemde Türkiye ile akademik network oluşturmamakta, sosyal ve kültürel olarak tek taraflı bilgi ve görgü edinmektedir. Dünyadaki gelişmeler, gençlerin hareketliliklerindeki artış, bilimin her bir alanının dünyanın farklı yerlerinde çalışmayı gerekli kılabilmesi, bursiyerlerin teknik anlamda yaşadıkları sorunlar, Milli Eğitim Bakanlığı’nın (MEB) yüz yıla yakın süredir pek çok ülkeden edindiği ve zaman içinde gelişen deneyimleri burs sisteminde esaslı değişiklikleri gerekli kılmaktadır. Bu bağlamda, Yükseköğretim Kurulu (YÖK) ve MEB arasındaki iş birliğinin niteliği, üniversitelerin sürece daha fazla dahil edilmesi ve bursiyerlerin seçimi ve yerleştirilmesindeki stratejik alanların yeniden gözden geçirilmesi gerekmektedir. Türkiye’nin artan üniversite sayısı ve gelişen akademik altyapısı, bursiyer öğrencilerin eğitimleri sırasında yurt içi kurumlarla ve akademik camiayla etkileşimi daha yüksek olacak şekilde yönlendirilmeleri için bir fırsattır.