Birinci Dünya Savaşı Sırasında Çin’den Fransa’ya ve Türkiye’den Almanya’ya İşçi-Öğrenci Gönderme
Özet Görüntüleme: 106
/ 
PDF İndirme: 77
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.11095077Anahtar Kelimeler:
Çin, Osmanlı, Öğrenci işçi, yurt dışıÖzet
Yabancı ülkelere öğrenci gönderme ve oradan uzmanlar ve öğretmenler getirme, 19. yüzyılda bütün gelişmekte olan ülkelerin başvurduğu temel eğitim hareketlerinden idi. Öğrenciler, genelde Avrupa ve Amerika’ya, daha sonra Japonya’ya gönderilmiş; uzmanlar ve öğretmenler de oralardan getirilmiştir. 20. yüzyıl başlarında benzer kaderleri paylaşan Çin ve Osmanlı Devletinin tarihlerinde Birinci dünya Savaşı sırasında iki benzer olay gözlemlendi. Çin, özellikle Fransa’ya çok sayıda öğrenci, işçi ve işçi-öğrenci gönderdi. Osmanlı Devleti de savaş ortağı Almanya’ya çok sayıda öğrenci ve işçi-öğrenci gönderdi. Savaş sona erince biten bu projelerin sonuçları da birbirine benzer oldu. Binlerce işçi ve öğrenci, yabancı ülkedeki eğitimlerini tamamlamadan, para kazanamadan ve bir şey öğrenemeden hayal kırıklığı içinde ülkelerine geri döndüler. Her iki ülkede de sonuçta aşırı sol siyasi hareketlere katılımlar ve daha sonra esas ülkelerinde gelişecek olan komünist partilerin kurulması durumları ortaya çıktı. Bu hareketler arasında farklılıklara bakıldığında, Türkiye’den Almanya’ya gönderilen öğrencilerin çoğu, şehzadeler başta olmak üzere zaten ülkede üst düzeyde olan sivil ve askeri yetkililerle zenginlerin çocukları idi. Çin’den Fransa’ya gönderilenler ise tam tersi olarak yoksul ailelere mensup çocuklar idi. İşçi olarak gönderilenler Çin’den sözleşme ile tam işçi olarak gönderildi, Türkiye’den ise çırak sıfatıyla genellikle yetimhane çocukları gönderildi. Her iki proje de hedefine ulaşmadan Birinci Dünya Savaşı’nın bitmesiyle sonlandırılmak zorunda kalındı.
Referanslar
Aktaş, Hayati, 2019, Birinci Dünya Savaşı'nda Türkiye'de Görev Yapan Alman Subaylarının Faaliyetlerinin Bir Değerlendirmesi ve Türk Askerinin Konumu, History Studies, 11:2, 469-482. https://www.historystudies.net/dergi/birinci-dunya-savasinda-turkiyede-gorev-yapan-alman-subaylarinin-faaliyetlerinin-bir-degerlendirmesi-ve-turk-askerinin-konumu20190566fac37.pdf
Ayhan, İsmail, 2021, Eğitim Amacıyla Yurt Dışına Gönderilen Öğrenciler (1908-1922): Prosopografik Bir Çalışma Örneği, Hacettepe Üniversitesi Doktora tezi. https://www.academia.edu/82408499/Eğitim_Amacıyla_Yurt_Dışına_Gönderilen_Öğrenciler_1908_1922_Prosopografik_Bir_Çalışma_Örneği?uc-g-sw=87555566
Bailey, Paul John, 1982, Popular Education in China 1904-1919: New Ideas and Developments, The University of British Columbia, Doktora tezi. Pdf https://open.library.ubc.ca/soa/cIRcle/collections/ubctheses/831/items/1.0095331?o=0.
Bailey, Paul, 1988, The Chinese Work-Study Movement in France, China Quarterly, 115, 441–461. https://www.jstor.org/stable/654865
Bailey, Paul, 1990, The Sino-French Connection: The Chinese Worker-Student Movement in France, 1902-1928, İçinde: David S. G. Goodman (ed), China and the West: Ideas and Activists, Manchester: Manchester University Press, p. 72-102. https://books.google.com.tr/books?id=BrHnAAAAIAAJ
Böttcher, Julika, 2021, Die Türkei als Argument in der pädagogischen Presse des Wilhelminischen Kaiserreichs, İçinde: Lohmann, Ingrid & Böttcher, Julika (Hrsg.), Türken- und Türkeibilder im 19. und 20. Jahrhundert. Pädagogik, Bildungspolitik, Kulturtransfer. Bad Heilbrunn: Verlag Julius Klinkhardt. S.73-93. DOI: 10.25656/01:21932; https://www.pedocs.de/volltexte/2021/21932/pdf/Boettcher_2021_Die_Tuerkei_als_Argument.pdf
Böttcher, Julika, 2023, Der deutsch-türkische Bildungsraum im Wilhelminischen Kaiserreich. Akteure, Netzwerke, Diskurse, Bad Heilbrunn: Verlag Julius Klinkhardt. https://www.klinkhardt.de/newsite/media/20230207_Boettcher_J_deutsch-tuerkische_Bildungsraum.pdf
Böttcher, Julika; Kesper-Biermann, Sylvia, 2023, Deutsch-türkischer Bildungsraum um 1918 - Akteure, Visionen und Transformationen, Bad Heilbrunn: Verlag Julius Klinkhardt. https://www.klinkhardt.de/newsite/media/20230207_Boettcher_J_deutsch-tuerkische_Bildungsraum.pdf
Bailey, Paul J. 2011, ‘An army of workers’: Chinese indentured labour in First World War France, İçinde: Santanu Das (ed), Race, Empire and First World War Writing, Cambridge University Press, s.35-52. DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511973659.002
Barman, Geneviève & Dulioust, Nicole, 1987, Un Groupe Oublié : Les Étudiantes ouvrières Chinoises En France, Études Chinoises. 6:2, 9-45. https://www.persee.fr/doc/etchi_0755-5857_1987_num_6_2_1067
Barman, Geneviève & Dulioust, Nicole, 1988, Les années françaises de Deng Xiaoping, Vingtième Siècle, Revue d'histoire, 20, 17-34. https://www.persee.fr/doc/xxs_0294-1759_1988_num_20_1_2793
Baş, Yasin, 2008, Islam in Deutschland – Deutscher Islam?: türkisch-islamische Organisationen in Deutschland in Geschichte und Gegenwart, Saarbrücken: VDM Verlag
Çelik, Özcan, 2015, Islamischer Religionsunterricht (IRU) in Deutschland: Erwartungen der Muslime - Konzepte der Kooperation zwischen den Glaubensgemeinschaften und dem Staat, Inaugural-Dissertation Westfälischen Wilhelms-Universität. https://d-nb.info/1142240770/34
Démurger, Sylvie; Fournier, Martin & Au-Yeung, Annie, 2012, Assistance et éducation des travailleurs chinois pendant la Grande Guerre - Le rôle du Mouvement Travail-Etudes, İçinde: Li Ma (ed), Les travailleurs chinois dans la Premiére Guerre Mondiale, CNRS Editions, s.323-343. https://core.ac.uk/download/pdf/52317565.pdf
Dirlik, Arif, 1985, The New Culture Movement Revisited: Anarchism and the Idea of Social Revolution in New Culture Thinking, Modern China, 11:3, 251-300.
Dölen, Emre, 2008, II. Meşrutiyet Döneminde Darülfünun, Osmanlı Bilimi Araştırmaları, X-1, 1-46. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/13211
Eberhard, Otto, 1918, Der türkische Nationalismus und der deutsche Unterricht an der türkischen Schulen, Neue Bahnen, Illustrierte Monatsschrift für Erziehung und Unterrich, 29:9, 260-268.
Erdoğan, Aynur, 2013, Yurt Dışı Eğitim ve Türk Modernleşmesi, İstanbul Üniversitesi Doktora Tezi. http://nek.istanbul.edu.tr:4444/ekos/TEZ/50820.pdf
Ergün, Mustafa, 1992, Die Deutsch-Türkischen Erziehungsbeziehungen während des Ersten Weltkrieges, OTAM, Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, 3:3, 193-208. https://doi.org/10.1501/OTAM_0000000120
Fuhrmann, Malte, 2009, Anatolia as a site of German colonial desire and national re-awakenings. New Perspectives on Turkey, 41, 117–150. doi:10.1017/s0896634600005392
Gencer, Mustafa, 2001, Bildungspolitik, Modernisierung und kulturelle Interaktion: deutsch-türkische Beziehungen (1908-1918), Münster: LIT Verlag. https://books.google.com.tr/books?id=oFHI4CT-fwEC
Guercissimo, Carine, 2003, The New Chinese Migrants in France, International Migration, 41:3, 135-154. https://library.fes.de/libalt/journals/swetsfulltext/17507190.pdf
Guoqi, Xu, 2005, China and the Great War: China's Pursuit of a New National Identity and Internationalization, New York: Cambridge University Press
Hamdullah Suphi, 1928, Dağ Yolu I, İstanbul: Türk Ocağı Hars Heyeti Neşriyatı. https://ia800408.us.archive.org/4/items/dagyolu0001ta/dagyolu0001ta.pdf
Mischa Honeck, James Marten (eds), 2019, War and Childhood in the Era of the Two World Wars, Cambridge UK: Cambrige University Press. https://books.google.com.tr/books?id=H4aEDwAAQBAJ
Horne, John, 1985, Immigrant workers in France during World War I, French Historical Studies, 14:1, 57-88. doi:10.2307/286414
King, Diana, 2017, Translating Revolution in Twentieth-Century China and France, Columbia University, Doktora tezi. https://academiccommons.columbia,edu/doi/10.7916/D8G167KH/download
Kriegel, Annie, 1974, Communismes au Miroir Français; temps, cultures et sociétés en France devant le communisme, Paris: Gallimard
Leidinger, Paul, 2014, Die Deutsch-Türkische Gesellschaft Münster e.V. von 1916 und die DTG Bonn. Aspekte der Förderung deutsch-türkischer Beziehungen seit einem Jahrhundert, İçinde: Dietrich Schlegel, Norbert Reitz (Hg.): 60 Jahre Deutsch-Türkische Gesellschaft Bonn. Bonn, S.17-34.
Leidinger, Paul, 2017, Aspekte deutsch-türkischer Beziehungen im Jahrhundert zwischen Erstem Weltkrieg und Gegenwart am Beispiel der Deutsch-Türkischen Gesellschaften Berlin (gegr. 1914), Münster (gegr. 1916) und Bonn (gegr. 1954). Exkurse: 1. Zur Armenierfrage 2. Zur deutsch-türkischen Rechtsannäherung im Ersten Weltkrieg, İçinde: Paul Leidinger, Ulrich Hillebrand (eds), Deutsch-Türkische Beziehungen im Jahrhundert zwischen Erstem Weltkrieg und Gegenwart: Grundlagen zu Geschichte und Verständnis beider Länder. 100 Jahre Deutsch-Türkische Gesellschaft, Münster: LIT Verlag Münster, s. 21-54. https://books.google.com.tr/books?id=eBspDwAAQBAJ
Levine, Marilyn A. 1993, The Found Generation: Chinese Communists in Europe during the Twenties, Seattle: University of Washington Press.
Ma, Li, 2009, La place de la religion dans l'éducation par le YMCA des travailleurs chinois de la Grande Guerre, Guerres mondiales et conflits contemporains, 235, 101-115. https://www.cairn.info/revue-guerres-mondiales-et-conflits-contemporains-2009-3-page-101.htm
Maksudyan, Nazan, 2014, Refugee Ottoman Orphans in Germany during the First World War, Helmut Bley, Anorthe Kremers (eds.), The World During the First World War, Essen: Klartext Verlag, 2014, s. 151-166. https://www.academia.edu/8238431/Refugee_Ottoman_Orphans_in_Germany_during_the_First_World_War
Nazan Maksudyan, 2014a, Mavi Kep ve Pelerin: Cihan Harbi Yıllarında Almanya’da Osmanlı Yetimleri, Toplumsal Tarih, 243, 22-27. https://www.academia.edu/7775186/Mavi_Kep_ve_Pelerin_Cihan_Harbi_Y%C4%B1llar%C4%B1nda_Almanya_da_Osmanl%C4%B1_Yetimleri
Maksudyan, Nazan, 2016, A Triangle of Regrets: Training of Ottoman Children in Germany During the First World War, İçinde: Benjamin C. Fortna (ed), Childhood in the Late Ottoman Empire and After, Leiden: BRILL 141-172. https://www.jstor.org/stable/10.1163/j.ctt1w8h1jx.11; https://library.oapen.org/bitstream/id/3e08d4b8-243c-4013-b8d2-03b952fb30dc/613397.pdf
Maksudyan, Nazan, 2019, Boys Without a Country: Ottoman Orphan Apprentices in Germany During World War I, Mischa Honeck & James Marten (eds), War and Childhood in the Era of the Two World Wars, Cambridge University Press s.206-228. DOI: https://doi.org/10.1017/9781108671965.012
Mangold-Will, Sabine, 2013, Begrenzte Freundschaft: Deutschland und die Türkei 1918-1933, Göttingen: Wallstein Verlag TTK
Meşeci Giorgetti, Filiz, 2021, Reformpädagogik in türkischen Elementarschulen. Eine Untersuchung zum türkisch-deutschen Austausch über Erziehung und Unterricht in der ersten Hälfte des 20. Jahrhunderts, Ingrid Lohmann, Julika Böttcher (Hrsg.), Türken- und Türkeibilder im 19. und 20. Jahrhundert, Pädagogik, Bildungspolitik, Kulturtransfer, Bad Heilbrunn: Verlag Julius Klinkhardt s.167-194. https://d-nb.info/1231527188/34
Ortaylı, İlber, 1983, Osmanlı İmparatorluğu'nda Alman Nüfuzu, İstanbul: Kaynak yay.
Önsoy, Rıfat, 2004, Türkiye'deki Almanya 1914-1918: Almanya'nın Türkiye'deki kültürel etkinliği ve Robert Bosch, Ankara: Atlas Yay.
Pantsov, Alexander & Levine, Steven I. 2015, Deng Xiaoping: A Revolutionary Life, Oxford University Press, https://books.google.com.tr/books?id=w__VBgAAQBAJ
Rankin, Mary Backus, 1971, Early Chinese Revolutionaries: Radical Intellectuals in Shanghai and Chekiang, 1902-1911, Cambridge, Mass.: Harvard University Press
Ronen, Yotam, 1923, When intellectuals educate: history and geography in the educational project for Chinese workers in France during World War One, 1916–1918, Paedagogica Historica, 1-18, https://doi.org/10.1080/00309230.2023.2231363
Ryll, Georg, 1928, Türkische Schüler auf deutschen Schulen, İçinde: Franz Schmidt & Otto Boelitz (Hrsg): Aus deutscher Bildungsarbeit im Auslande; Erlebnisse und Erfahrungen in Selbstzeugnissen aus aller Welt, Langensalza: Julius Beltz, s.114-117.
Stovall, Tyler, 1993, Colour-blind France? colonial workers during the first world war. Race & Class, 35:2, 35–55. doi:10.1177/030639689303500203
Summerskill, Michael, 1982, China on the Western Front: Britain's Chinese Work Force in the First World War, London: M. Summerskill
Schmidt, Franz, 1928, Vier Jahre als türkischer Schulreformer, İçinde: Franz Schmidt & Otto Boelitz (Hrsg): Aus deutscher Bildungsarbeit im Auslande; Erlebnisse und Erfahrungen in Selbstzeugnissen aus aller Welt, Langensalza: Julius Beltz, s.34-73
Şimşek, Muttalip, 2016, Osmanlı Devleti'nde Alman Yetimhaneleri (1860-1921), History Studies, 8:3, 151-173. https://www.academia.edu/29285681/Osmanl%C4%B1_Devletinde_Alman_Yetimhaneleri_1860_1921_
Toprak, Zafer, 1982, Türkiye'de Milli İktisat, Ankara: Tarih Vakfı Yay.
Ülger, S. Eriş, 1992, Atatürk und die Türkei in der deutschen Presse (1910-1944), Hückelhoven: Schulbuchverlag Anadolu
Vogel, Ezra F. 2011, Deng Xiaoping and the Transformation of China, Harvard University Press
Zarrow, Peter, 1990, Anarchism and Chinese Political Culture, New York: Columbia University Press.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2024 Toplum, Eğitim ve Kültür Araştırmaları Dergisi
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
Dergimizde yayımlanan makaleler, 